Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów, nazywane również chorobą zwyrodnieniową (arthrosis deformans, ostearthrosis), są zespołem chorobowym polegającym na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Zmiany te mają charakter powolny, stale postępujący, i z biegiem czasu prowadzą do ograniczenia zakresów ruchów stawów, bólów, przykurczów i usztywnień.

Przyczyny zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających nie są dotychczas dostatecznie poznane. Zazwyczaj rozróżnia się dwie zasadnicze grupy: 1) zmiany pierwotne samoistne (arthrosis deformans idiopathica) – brak tutaj bliższego czynnika wywołującego zmiany – oraz 2) zmiany wtórne (arthrosis deformans secundaria), wynikające z uprzednio przebytej choroby stawu. Choroba rozpoczyna się powoli i niepostrzeżenie. Pierwszymi objawami stwierdzanymi przez pacjenta są ograniczenia ruchomości stawu, osłabienie kończyny, uczucie zmęczenia, a następnie okresowe dolegliwości bólowe. Miejscowo możliwe jest pogrubienie i zniekształcenie obrysów stawu, ograniczenie zakresu ruchów, w zaawansowanych przypadkach nawet przykurcze i bolesność uciskowa. Podczas ruchów wyczuwa się trzeszczenie ocierających się o siebie powierzchni stawowych. Z biegiem czasu choroba zazwyczaj postępuje, pojawiają się bóle również w okresie spoczynku, sprawność chorego stopniowo się pogorsza. Na zdjęciach rentgenowskich zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawu objawiają się początkowo nieznacznym zwężeniem szpary stawowej (ścieńczenie chrząstki) oraz sklerotyzacją kostnej powierzchni stawowej. Wraz z upływem czasu na brzegach stawu pojawiają się narastające dziobiaste wyrośla kostne (osteofity). Kondensacja tkanki kostnej pojawia się zawsze w miejscu największego ucisku; w późniejszym okresie na skutek rozpadu tkanki kostnej mogą uwidocznić się w tych miejscach okrągławe, torbielowate ubytki cienia kostnego, co świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby.